ഇന്ത്യയുടെ “വിപുലമായ അയൽപക്കങ്ങൾ”, അതായത് ജിസിസി രാജ്യങ്ങൾ, വ്യാപാരം, ആരോഗ്യം, വിദ്യാഭ്യാസം, ഊർജ്ജം, സാങ്കേതികവിദ്യ, സമുദ്ര സുരക്ഷ എന്നിവയിൽ സഹകരണത്തിന് വലിയ സാധ്യതകൾ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. രണ്ട് ദിവസത്തെ ട്രാക്ക് 1.5 നയതന്ത്ര സംഭാഷണമായ കൊച്ചി ഡയലോഗ്, അന്തർ-മന്ത്രാലയ ഏകോപനം ശക്തിപ്പെടുത്തേണ്ടതിന്റെയും 1.5-ട്രാക്ക് നയതന്ത്രം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കേണ്ടതിന്റെയും സാമ്പത്തിക സംവിധാനങ്ങളെ സമന്വയിപ്പിക്കേണ്ടതിന്റെയും നിയമപരമായ തടസ്സങ്ങൾ പരിഹരിക്കേണ്ടതിന്റെയും ആവശ്യകതയെ ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു.
2025 ജനുവരി 17, കൊച്ചി, കേരളം, ഇന്ത്യ: 2025 ജനുവരി 16, 17 തീയതികളിൽ കേരളത്തിലെ കൊച്ചിയിൽ നടന്ന രണ്ട് ദിവസത്തെ ട്രാക്ക് 1.5 അന്താരാഷ്ട്ര നയതന്ത്ര സംഭാഷണമായ കൊച്ചി ഡയലോഗ് 2025, ഇന്ത്യയിൽ നിന്നും ഗൾഫ് സഹകരണ കൗൺസിലിന്റെ (ജിസിസി) രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള നയതന്ത്രജ്ഞർ, സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥർ, പ്രധാന തീരുമാനമെടുക്കുന്നവർ, പങ്കാളികൾ, ബിസിനസ്സ് നേതാക്കൾ എന്നിവരെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവന്നു.
ഗൾഫ് മേഖലയിലെ രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ബന്ധം കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന് ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള ‘ഇന്ത്യയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ നയം പ്രവർത്തനത്തിൽ: ജനങ്ങൾ, സമൃദ്ധി, പുരോഗതി’ എന്ന വിഷയത്തിൽ കൊച്ചി ആസ്ഥാനമായുള്ള തിങ്ക് ടാങ്കായ സെന്റർ ഫോർ പബ്ലിക് പോളിസി റിസർച്ച് (സിപിപിആർ) ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയവുമായി സഹകരിച്ച് ഇത്തരത്തിലുള്ള ആദ്യത്തെ മൾട്ടി-സ്റ്റേക്ക്‌ഹോൾഡർ സംവാദം സംഘടിപ്പിച്ചു.
ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ പരിസ്ഥിതി, വനം, കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാന മന്ത്രാലയത്തിലെ കേന്ദ്ര വിദേശകാര്യ സഹമന്ത്രിയും കേന്ദ്ര സഹമന്ത്രിയുമായ ശ്രീ കീർത്തി വർദ്ധൻ സിംഗ് ഉദ്ഘാടന പ്രസംഗത്തോടെ ഡയലോഗ് വെർച്വലായി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. ഗൾഫ് സഹകരണ കൗൺസിൽ സെക്രട്ടറി ജനറൽ ജാസിം മുഹമ്മദ് അൽബുദൈവി, ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയത്തിലെ പിപി & ആർ വിഭാഗം ജോയിന്റ് സെക്രട്ടറി ശ്രീ രഘുറാം എസ് (ഐഎഫ്എസ്), സിപിപിആർ ചെയർമാൻ ഡോ. ഡി ധനുരാജ് എന്നിവർ ഉൽഘാടനച്ചടങ്ങിൽ സംസാരിച്ചു.
ഇന്ത്യയുടെ ലുക്ക് വെസ്റ്റ് പോളിസിയെക്കുറിച്ച് വൈസ് അഡ്മിറൽ ജി. അശോക് കുമാർ പിവിഎസ്എം, എവിഎസ്എം, വിഎസ്എം (നാഷണൽ മാരിടൈം സെക്യൂരിറ്റി കോർഡിനേറ്റർ) നടത്തിയ പ്രത്യേക പ്രസംഗത്തോടെയാണ് കൊച്ചി ഡയലോഗ് 2025 ന്റെ രണ്ടാം ദിവസം ആരംഭിച്ചത്.
സമുദ്ര സുരക്ഷയ്ക്ക് നേരിടുന്ന പാരമ്പര്യേതര ഭീഷണികൾ രാജ്യാന്തര സ്വഭാവമുള്ളതാണെന്ന് പരാമർശിക്കവേ, ഇന്ത്യയും ജിസിസിയും സഹകരിച്ച് അവയെ നേരിടേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത അദ്ദേഹം ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു, “സമുദ്ര സുരക്ഷയുടെ സങ്കീർണ്ണതയും വ്യാപ്തിയും വർദ്ധിച്ചു. ജിസിസി രാജ്യങ്ങൾ കൂടുതൽ വൈറ്റ് ഷിപ്പിംഗ് കരാറുകളിൽ ഏർപ്പെടണമെന്നും ജിസിസി അല്ലെങ്കിൽ വ്യക്തിഗത രാജ്യങ്ങളെന്ന നിലയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര ലൈസൺ ഓഫീസർമാരെ കൂട്ടായി നിയമിക്കണമെന്നും ഞാൻ കരുതുന്നു .”
മുൻ അംബാസഡർ ടി.പി. സീതാറാം മോഡറേറ്ററായി വ്യാപാരം, സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ, നിക്ഷേപം എന്നിവ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിലെ അവസരങ്ങളും വെല്ലുവിളികളും എന്ന വിഷയത്തിലുള്ള ആദ്യ സാങ്കേതിക സെഷൻ, ഇന്ത്യയും ജിസിസി രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള വ്യാപാര, നിക്ഷേപ സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള വഴികൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്തു.
പാനൽ അംഗങ്ങൾ – ബഹ്‌റൈൻ ബിസിനസ് വനിതാ സൊസൈറ്റി പ്രസിഡന്റ് ശ്രീമതി അഹ്‌ലം യൂസഫ് ജനാഹി, എസ്‌ഡബ്ല്യു ഇന്ത്യയുടെ മാനേജിംഗ് പാർട്ണറും സഹസ്ഥാപകയുമായ അതുൽ പുരി, പിഎച്ച്ഡി ചേംബർ ഓഫ് കൊമേഴ്‌സ് ആൻഡ് ഇൻഡസ്ട്രി (പിഎച്ച്ഡിസിസിഐ) സിഇഒയും സെക്രട്ടറി ജനറലുമായ ഡോ. രഞ്ജിത് മേത്ത, ഐസിഎഐ കുവൈറ്റ് ചാപ്റ്റർ ചെയർപേഴ്‌സൺ സിഎ ആദിത്യ വിക്രം ധനുക, നാവിയോ ഷിപ്പിംഗ് പ്രൈവറ്റ് ലിമിറ്റഡ് ചെയർമാൻ ശ്രീ. അജയ് തമ്പി- ആഗോളവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട ഒരു ലോകത്തേക്ക് സഞ്ചരിക്കുന്നതിന് ജനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വളർത്തിയെടുക്കുന്നതിനൊപ്പം വിദ്യാഭ്യാസം, സാങ്കേതികവിദ്യ, ആരോഗ്യം, ഐടി മേഖലകൾ എന്നിവ സംയോജിപ്പിക്കുന്നതിന് ഊന്നൽ നൽകി. നികുതി സംവിധാനങ്ങൾ ഏകീകരിക്കുക, ഉദ്യോഗസ്ഥ തടസ്സങ്ങൾ മറികടക്കാൻ ഉഭയകക്ഷി സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കുക, കടൽക്കൊള്ള, സൈബർ ആക്രമണങ്ങൾ പോലുള്ള പാരമ്പര്യേതര സമുദ്ര ഭീഷണികളെ നേരിടുക, ആഭ്യന്തര കപ്പൽ നിർമ്മാണ ശേഷി വർദ്ധിപ്പിക്കുക എന്നിവയാണ് പ്രധാന നിർദ്ദേശങ്ങൾ. CEPA പോലുള്ള സംരംഭങ്ങളുടെ സാധ്യതകളും മെച്ചപ്പെട്ട സമുദ്ര, വ്യോമ കണക്റ്റിവിറ്റിയും ചർച്ചയിൽ എടുത്തുകാണിച്ചു, സുസ്ഥിരത, ഉൾക്കൊള്ളൽ, നവീകരണം എന്നിവ ഇന്ത്യ-ജിസിസി പങ്കാളിത്തത്തിന്റെ ചാലകശക്തികളായി അടിവരയിടുന്നു.
രണ്ടാമത്തെ സാങ്കേതിക സെഷനിലെ പാനൽ അംഗങ്ങൾ – ഇന്ത്യയിലെ പെട്രോളിയം & പ്രകൃതി വാതക മന്ത്രാലയം, ഐഎഫ്എസ് ജോയിന്റ് സെക്രട്ടറി (ഐസി & വിഐജി), ശ്രീമതി ഈഷ ശ്രീവാസ്തവ; യുഎഇയിലെ ഊർജ്ജ, അടിസ്ഥാന സൗകര്യ മന്ത്രാലയം, വൈദ്യുതി, ജലം, ഭാവി വിഭാഗം അസിസ്റ്റന്റ് അണ്ടർസെക്രട്ടറി എച്ച്. ഇ. അഹമ്മദ് മുഹമ്മദ് അൽ കാബി; ഇന്ത്യയിലെ ഒമാൻ അംബാസഡർ എച്ച്. ഇ. ഇസ്സ സാലിഹ് അൽ ഷിബാനി; ഇറാം ഹോൾഡിംഗ്‌സിന്റെ ചെയർമാനും മാനേജിംഗ് ഡയറക്ടറുമായ ഡോ. സിദ്ദീഖ് അഹമ്മദ്, സിപിപിആറിലെ ബഹുമാനപ്പെട്ട ട്രസ്റ്റി (ഗവേഷണ & പരിപാടികൾ) നിസ്സി സോളമൻ മോഡറേറ്റർ ചെയ്ത് സെഷനിൽ വൈവിധ്യവൽക്കരണം, സുസ്ഥിരത, നവീകരണം എന്നിവയ്ക്ക് ഊന്നൽ നൽകിക്കൊണ്ട് ഇന്ത്യ-ജിസിസി ഊർജ്ജ പങ്കാളിത്തം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചു. ഊർജ്ജ ഇറക്കുമതിയുടെ 45% ജിസിസിയിൽ നിന്നാണ് ലഭിക്കുന്നത്, അതിനാൽ ഇന്ത്യ ഈ ബന്ധങ്ങളെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തി അതിന്റെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഊർജ്ജ ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിനൊപ്പം ശുദ്ധമായ ഊർജ്ജ ലക്ഷ്യങ്ങൾ പിന്തുടരുന്നു. സിഇപിഎ ചട്ടക്കൂട് ഉൾപ്പെടെ ഇന്ത്യയും യുഎഇയും തമ്മിലുള്ള തന്ത്രപരമായ സംരംഭങ്ങളും കരാറുകളും നവീകരണം, ഊർജ്ജ സുരക്ഷ, ആഗോള പ്രതിരോധശേഷി എന്നിവയോടുള്ള പരസ്പര പ്രതിബദ്ധത എടുത്തുകാണിക്കുന്നു എന്ന് പാനലിസ്റ്റുകൾ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.
മുൻ അംബാസഡർ ടി പി ശ്രീനിവാസൻ മോഡറേറ്ററായി നടന്ന മൂന്നാം സെഷനിൽ പാനലിസ്റ്റുകളായ ഡോ. സൺറൈസ് ഹോസ്പിറ്റൽസ് ചെയർമാൻ ശ്രീ. ഹഫീസ് റഹ്മാൻ; ജെംസ് എഡ്യൂക്കേഷന്റെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് ഡയറക്ടർ ഫ്രാൻസിസ് ജോസഫ്, കെഎഎഎഫ് ഇൻവെസ്റ്റ്‌മെന്റ്‌സ് എൽഎൽസിയുടെ സിഎഫ്‌ഒയും ഇൻവെസ്റ്റ്‌മെന്റ് കമ്മിറ്റി അംഗവുമായ നന്ദി വർധൻ മേത്ത, സീതാറാം ആയുർവേദ സ്ഥാപകനും മാനേജിംഗ് ഡയറക്ടറുമായ ഡോ. ഡി. രാമനാഥനും ഇന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ അസോസിയേഷൻ – ഓവർസീസ് അഫയേഴ്‌സ് ചെയർമാൻ ഡോ. നൈജിൽ കുര്യാക്കോസ് മാത്യുവും – ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, വിദ്യാഭ്യാസം, നിക്ഷേപ മേഖലകളിൽ ഇന്ത്യയ്ക്കും ജിസിസി രാജ്യങ്ങൾക്കും ഇടയിൽ വളർന്നുവരുന്ന സിനർജിയിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചു.
ഇന്ത്യയും ജിസിസിയും തമ്മിലുള്ള രാഷ്ട്രീയ, സാമ്പത്തിക പങ്കാളിത്തം വികസിച്ചുവരുന്നതായി അംബാസഡർ ടി പി ശ്രീനിവാസൻ എടുത്തുപറഞ്ഞു, പരസ്പര നേട്ടത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമായ ഒരു ഭാവിയിലേക്കുള്ള ബന്ധം കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമങ്ങളെ അടിവരയിട്ടു.
പ്രവാസികളുടെ ബന്ധം പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള കൊച്ചിയിലെ സംഭാഷണത്തിന്റെ നാലാമത്തെ സെഷനിൽ മുൻ അംബാസിഡർ വേണു രാജാമണി മോഡറേറ്ററായി, പ്രവാസികളുടെ കൂട്ടായ്മയെപ്പറ്റിയും അവർ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളെ കുറിച്ചും ആഴത്തിൽ പരിശോധിച്ചു. പാനൽ അംഗങ്ങൾ: ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയത്തിലെ പശ്ചിമേഷ്യ, വടക്കേ ആഫ്രിക്ക (WANA) വിഭാഗം ജോയിന്റ് സെക്രട്ടറി ഡോ. സുരേഷ് കുമാർ, ഫിൻമാർക്ക് കമ്മ്യൂണിക്കേഷൻസിന്റെ സ്ഥാപകയും എംഡിയുമായ ശ്രീമതി സഹ്‌റ താഹെർ,ഐബിപിസി ഖത്തർ പ്രസിഡന്റ് താഹ മുഹമ്മദ് അബ്ദുൾ കരീം, നോർക്ക റൂട്ട്സ് സിഇഒ അജിത് കൊളശ്ശേരി, യുഎച്ച്വൈ ജെയിംസ് സിഇഒയും മാനേജിംഗ് പാർട്ണറുമായ ജെയിംസ് മാത്യു, പ്രമുഖ ഇന്ത്യൻ സാമൂഹിക പ്രവർത്തകൻ ഷിഹാബ് കൊട്ടുകാട് എന്നിവർ പ്രവാസികൾ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികൾ, കേന്ദ്ര സർക്കാരും കേരളത്തിലെ നോർക്ക പോലുള്ള സ്ഥാപനങ്ങളും സ്വീകരിച്ച പ്രതിരോധ നടപടികൾ, ഇന്ത്യൻ, അറബി സമൂഹങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള സാംസ്കാരിക ബന്ധങ്ങൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി വിഷയങ്ങളെക്കുറിച്ച് സംസാരിച്ചു. ജിസിസി രാജ്യങ്ങളും ഇന്ത്യയും തമ്മിൽ കൂടുതൽ ആശയവിനിമയവും വിനിമയവും ആവശ്യമാണെന്ന് പാനലിസ്റ്റുകൾ ഒരുപോലെ ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു.
സമുദ്ര തന്ത്രപരമായ പങ്കാളിത്തം സുരക്ഷിതമാക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള കൊച്ചി ഡയലോഗ് 2025 ന്റെ അഞ്ചാം സെഷൻ, രാഷ്ട്രീയ താൽപ്പര്യങ്ങൾക്കൊപ്പം സമുദ്ര സുരക്ഷയിൽ സാമ്പത്തികവും ഭൗമരാഷ്ട്രീയവുമായ താൽപ്പര്യങ്ങൾ ഉണ്ടായിരിക്കേണ്ടതിന്റെ പ്രാധാന്യം ആഴത്തിൽ പരിശോധിച്ചു.
ജിസിസിയുമായുള്ള ഇന്ത്യയുടെ സാമീപ്യം, മറ്റ് ആഗോള ശക്തികളെ അപേക്ഷിച്ച് ഒരു തന്ത്രപരമായ പങ്കാളിയായി അതിനെ സ്ഥാപിക്കുന്നു, സാമ്പത്തിക, ഭൗമരാഷ്ട്രീയ, സുരക്ഷാ താൽപ്പര്യങ്ങൾ സമന്വയിപ്പിക്കാനുള്ള വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ശ്രമങ്ങൾക്കൊപ്പം, പാനൽ വിദഗ്ധർ ചർച്ച ചെയ്തു:വൈസ് അഡ്മിറൽ എംപി മുരളീധരൻ എവിഎസ്എം & ബാർ, എൻഎം (റിട്ട.) മോഡറേറ്റ് ചെയ്ത് സെഷനിൽ മുൻ ഡയറക്ടർ ജനറൽ, ഇന്ത്യൻ കോസ്റ്റ് ഗാർഡ്, അഡ്മിറൽ സുനിൽ ലാൻബ, പിവിഎസ്എം, എവിഎസ്എം, ഐഎൻ (റിട്ട.), മുൻ നാവികസേനാ മേധാവി ഡോ. എബ്തേസം അൽ-കെറ്റ്ബി ബഹ്‌റൈനിലെ ഡെറാസത്തിൽ, സ്ട്രാറ്റജിക് ആൻഡ് ഇന്റർനാഷണൽ സ്റ്റഡീസ് പ്രോഗ്രാമിന്റെ റിസർച്ച് ഫെലോയും ഡയറക്ടറുമായ ഡോ. അഷ്‌റഫ് മുഹമ്മദ് കെഷ്ക് എന്നിവരായിരുന്നു പാനെലിസ്റ്റുകൾ .
ദക്ഷിണ നാവിക കമാൻഡിലെ ഫ്ലാഗ് ഓഫീസർ കമാൻഡിംഗ്-ഇൻ-ചീഫ് വൈസ് അഡ്മിറൽ വി ശ്രീനിവാസ്, എവിഎസ്എം, എൻഎം, വിശിഷ്ടാതിഥിയുടെ പ്രത്യേക പ്രസംഗത്തോടെയാണ് ട്രാക്ക് 1.5 നയതന്ത്ര സംഭാഷണം അവസാനിച്ചത്. “ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള, പ്രത്യേകിച്ച് ജിസിസി മേഖലയ്ക്കുള്ളിലെ ഇന്ത്യയുടെ ഇടപെടൽ പരമപ്രധാനമാണ്. ജിസിസിക്ക് കാര്യമായ തന്ത്രപരമായ താൽപ്പര്യമുണ്ട്, ഇത് മേഖലയിലെ രാജ്യങ്ങളുടെ സ്ഥിരത, സമുദ്ര സുരക്ഷ, സാമ്പത്തിക ക്ഷേമം എന്നിവയ്ക്ക് നേരിട്ട് ബാധകമാണ്.”
വൈവിധ്യമാർന്ന മേഖലകളിൽ ഇന്ത്യ-ജിസിസി സഹകരണം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന്റെയും വ്യാപാര, നിക്ഷേപ തടസ്സങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിന്റെയും ജനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വളർത്തിയെടുക്കുന്നതിന്റെയും പ്രാധാന്യം കൊച്ചി ഡയലോഗ് 2025 ലെ ചർച്ചകൾ അടിവരയിട്ടു.